ترس کودک از تاریکی از دو سالگی به بعد شیوع بیشتری پیدا می کند. شکایت بیشتر والدین در مورد ترس از تاریکی کودکان این است معمولا از رفتن به جاهای تاریک اجتناب می کنند و همچنین در هنگام از تنهایی خوابیدن بشدت می ترسند. طبیعتا هر نوع ترسی مانعی برای رشد کودک است، جدا از این مورد ترس های مداوم کودک عامل مهمی برای کلافگی و مختل شدن کارهای روزمره پدر و مادر هم است. در این مقاله از سایت حامد یزدخواستی (مشاور خانواده و کسب و کار) در مورد روش های درمان و از بین بردن ترس کودک از تاریکی صحبت می کنیم. والدین عزیز حتما تا انتها مقاله با ما همراه باشید.
ترس از تاریکی در کودکان چیست
ترس از تاریکی در کودکان با عنوان نیکتوفوبیا شناخته می شود. ترس کودک از تاریکی بخشی از مراحل رشد کودک و یک ترس تکاملی است. مهمترین خصیصه فوبیای کودک از تاریکی غیرمنطقی بودن آن است. منظور از غیرمنطقی بودن یعنی مشاهده واکنشی که منطبق با واقعیت باشد. مثلا ممکن است کودک در مواجه با اتاق تاریک محتاطانه رفتار کند یا همراه یک فرد دیگری وارد اتاق شود و پس از مدتی مشکلی با تنها بودن در آن اتاق تاریک نداشته باشد. ولی زمانی که کودک با مشاهده تاریکی واکنش های شدیدی مانند: جیغ، گریه ی فراوان، فرار از موقعیت و رفتارهای اینچنینی نشان دهد و با همراهی و تلاش والدین هم این ترس از کودک از تاریکی ازبین نرود، آن موقع می گوییم ترس از تاریکی کودک مرضی شده است و نیاز به درمان دارد. نکته ی دیگری که باید توجه داشت این است که این ترس مانع رشد کودک و کارکردهای روزمره او و والدین شود.
علت ترس از تاریکی کودک
ترس از تاریکی در کودکان دو ساله، سه ساله و پس از این سنین مشاهده می شود و حتی ممکن است کودکان 12 ساله هم این ترس از تاریکی را نشان دهند. باتوجه به شیوع بالای این فوبیا شیوه از بین بردن و درمان آن اهمیت بالایی پیدا می کند. ولی قبل از درمان و اتخاذ راهکاری برای از بین بردن ترس از تاریکی در کودکان ابتدا باید علت یا دلیل آن مشخص شود. در ادامه بخشی از علت های ترس از تاریکی بیان می شود:
- مضطرب بودن شخصیت: کودک که از نظر ژنتیکی هم مضطرب است معمولا از تاریکی و تنهایی می ترسد و در تنهایی احساس ناامنی می کند.
- تخیلات ترسناک و فرا طبیعی کودک: کودکانی که تخیلات زیادی از موجودات ماورایی در ذهن خود دارند، بیشتر از بقیه ی کودکان از تاریکی می ترسند. عوارض این تخیلات در ترس از تنها خوابیدن و ترس از تاریکی کودک بیشتر خود را نشان می دهد.
- والدین مضطرب: والدینی که شخصیت اضطرابی دارند مداوم در حال انتقال دادن نگرانی ها و ترس ها خود به کودکان هستند. والدین مضطرب معمولا در مقابل محرک ها و شرایط مبهم و نامشخص مانند تاریکی از خود ترس نشان می دهند. قاعدتا کودک با مشاهده واکنش ترس گونه پدر و مادر و سایر مراقبت کننده ها این ترس را درونی می کند.
- والدین و دیگر بزرگسالان القا ناایمنی به کودک بکنند: صحبت های والدین و دیگر بزرگسالان در مورد وقایع ناامن کننده ذهن کودک ،مانند: دزدی، نزاع های خیابانی، تصادف و جنگ، می تواند به ترس های کودک دامن بزند، بویژه ترس کودک از تنهایی و تاریکی را بیشتر می کند.
- تهدید و تنبیه کودک با تاریکی: زمان های که والدین تاریکی را ابزاری برا ی تنبیه کودک بدانند و حبس کردن در اتاق تاریک را یک توع تنبیه بدانند، ترس از تاریکی را در درون فرزند خود ایجاد و رشد می دهند.
- وجود باورهای ماورالطبیعه در بین خانواده و اقوام: صحبت در مورد اجنبه و موجودات فرا طبیعی در مقابل کودکان یکی از علت های ترسناک شدن تصورات و تخیلات کودکان است. تخیلات ترسناک کودک دلیل مهمی است که کودک از تاریکی و تنهایی می ترسد.
- تماشای فیلم های ترسناک: دیدن فیلم ها و انیمیشن های ترسناک ماهیت تخیلات کودک را هم ترسناک می کند، بدین خاطر هست که تماشای اینگونه دلیل مهم دیگری برای ترس کودک از تاریکی است مخصوصا پس از 5 سالکی.
- مشاهده تنش و دعوا بین پدر و مادر: وجود دعوا و درگیری بین والدین و سایر اعضا خانواده یکی دیگر از علل ترس های کودک مانند فوبیا از تاریکی است. جو خانوادگی پرتنش و پر از نزاع حس عدم امنیت و آرامش را در کودک زیاد می کند.
- کودک مورد آزار و اذیت جسمی و جنسی قرار گرفته باشد: گاهی ترس از تاریکی می تواند نشانه ای از مشکلات بزرگتر و مهمتری باشد. معمولا کودکی که از نظر جسمی و جنسی مورد آزار و اذیت قرار گرفته است ترس از تنهایی و تاریکی شدیدی از خود نشان می دهد.
- سبک دلبستگی ناایمن: سبک های دلبستگی ناایمن یکی دیکر از دلایل ترس کودک از تاریکی است. در این سبک از دلبستگی کودک پایداری وجود مادر را هنوز درونی نکرده است بخاطر همین خارج شدن مادر از دید به معنای از دست دادن مادر است. این کودکان هم وابستگی شدیدی به مادر دارند و هم از تنها شدن واهمه.
- سبک فرزندپروری سهل گیرانه و سخت گیرانه: هر دو این سبک های فرزند پروری به علت اینکه مانع ایجاد اعتماد به نفس و عزت نفس در کودک می شوند، این عدم اعتماد به نفس در کودک زمینه ساز ترس او از تاریکی است.
درمان ترس از تاریکی کودکان
در مورد درمان ترس از تاریکی کودکان یا از بین بردن این ترس باید بدانید مهمترین ویژگی که یک کودک 3 تا 6 سال دارد عدم تمایز بین خیال و واقعیت است. بنابراین تا قسمتی واکنش های ترس گونه به تاریک طبیعی است ولی همانطور که پیش از این گفته شد بررسی واکنش نامتناسب به واقعیت یا ترس غیرمنطقی باید بررسی شود. برای از بین بردن ترس از تاریکی در کودکان والدین گاه به استیصال می رسند و سعی می کنند در انجمن های گفتگوهای آنلاین از علت و درمان ترس کودک از تاریکی آگاه شوند. گاهی هم از روش های مذهبی مانند دعای ترس کودک از تاریکی استفاده می کنند. در ادامه بصورت مختصر از روش هایی برای درمان ترس کودکان از تاریکی ذکر می شود:
- ابتدا اصلا کودک را سرزنش و تحقیر نکنید چون ترس از تاریکی را بیشتر می کند
- با کودک خود همدلی کنید و به او نشان دهید که احساسات و نگرانی ها او را درک می کنید
- کودک را تشویق کنید تا در مورد ترس هایش صحبت کند
- توجه داشته باشید که فرایند درمان ترس کودک از تاریکی تدریجی و به مرور است و اصلا عجله نداشته باشید.
- همراه کودک به مکان هایی که او می ترسد بروید و به او اطمینان دهید چیز نگران کننده نیست.
- اگر از تنها خوابیدن می ترسد در ابتدای شب با کودک به اتاق و تختخوابش بروید و به او اطمینان دهید که بصورت منظم به او هنگامیکه خواب است سر می زنید
- سعی کنید در مکان هایی که کودک از آنها وحشت دارد تجربه ای لذت بخشی برای او رقم بزنید. مثلا آنجا تزئین کنید و در آنجا با کودک بازی کنید
- اتاق کودک شاداب تزئین کنید و از لامپ های خواب برای روشنایی در شب استفاده کنید
- از دیدن و شنیدن داستان های ترسناک و وحشت آور جلوگیری کنید
- از تاریکی به عنوان یک ابزار تنبیهی استفاده نکنید
- تخیلات کودک را مسخره نکنید، بجایش سعی کنید تخیلات مثبت و حمایتکرانه را جایگزین تخیلات ترسناک بکنید. مثلا برای او یک عروسک نگهبان تعریف کنید که از او محافظت می کند. اگر از مکانی ترسیده دست او را بگیرید و با کلام همدلانه و حمایتگرانه به آن مکان بروید تا تجربه مواجه با ترسهایش را پیدا کند.
- اعتماد به نفس کودک خود را تقویت کنید.
- ترس ها و نگرانی های خود را به کودک منتقل نکنید
- شجاعت او را تحسین کنید
- نگدارید دیگران او را مسخره کنند تا لقب ترسو بهش بدهند
- سعی کنید محیط خانه را برای کودک امن، حمایتی و آرامیش بخش کنید
- برای کودک خود وقت بگذارید و حداقل روزی نیم تا یکساعت با او بازی کنید
مراجعه به مرکز مشاوره تخصصی کودک در اصفهان
اگر برای درمان یا از بین بردن ترس کودک از تاریکی همه ی اقدامات بالا را انجام دادی و به نتیجه ای نرسیدی، بهتر است به یک مرکز مشاوره تخصصی کودک مراجعه کنید. والدین اصفهانی که فرزندان عزیزشان از مشکلاتی مانند ترس از تاریکی یا تنها خوابیدن رنج می برند، می توانند با مراجعه به مرکز مشاوره کودک رویش از خدمات درمانی این مرکز بهره مند شوند. این مرکز بیش از 10 سال است در شهر اصفهان در زمینه درمان انواع اختلالات کودکان(بالینی، یادگیری و نقص توجه) زیر نظر سازمان بهزیستی شهر اصفهان فعالیت می کند. برای ثبت نوبت یا مشاوره تلفنی با شماره 09134926851 تماس حاصل فرمایید.
دیدگاه خود را ثبت کنید
میخواهید به بحث بپیوندید؟مشارکت رایگان.