زمانیکه از نافرمانی و لجبازی کودکان صحبت می کنیم، اولین اختلالی که به ذهن یک روانشناس کودک می آید اختلال نافرمانی مقابله (ODD) است. نافرمانی و لجبازی در کودکان یک مشکل شایع ولی طبیعی در سنین 2 تا 3 سالگی است؛ ولی اگر لجبازی در کودک در سنین بالاتر مانند سنین دبستان (7سالگی به بالا) دیده شد حتما باید برای مقابله و درمان آن فکر جدی کنید. اگر نافرمانی در کودکان اصلاح و درمان نشود در بزرگسالی تبدیل به یک الگوی رفتاری می شود که بسیار آسیب زا است و روابط اجتماعی و شغلی فرد را تحت تأثیر قرار می دهد. در این مقاله از سایت حامد یزدخواستی (مشاور خانواده و کسب و کار) به اختلال نافرمانی کودکان و روش های مقابله و درمان آن می پردازیم، والد گرامی از شما دعوت می کنم تا انتهای مقاله با ما همراه باشید تا بهتر فرزند خود را بشناسید.
اختلال نافرمانی مقابله ای چیست؟
اختلال نافرمانی مقابله از جلمه اختلالات دوران کودکی است که در اغلب بچه ها دیده می شود. کودکانی که اختلال نافرمانی مقابله تجربه می کنند، مجموعه ای از رفتارهای الگو وار مرتبط با نافرمانی و لجبازی را از خود نشان می دهند که با خشونت و خشم هم همراه است. معمولا کودکان لجباز و نافرمان این الگوی رفتاری در برار موضع قدرت بروز می دهند. حساسیت ویژه این کودکان مواجه با دستور منبع قدرت است. معمولا با شنیدن یک فرمان و دستور به بحث، جدل و لجبازی می پردازند. باید توجه داشت که زمانی می توانیم به کودکی بگوییم اختلال نافرمانی مقابله دارد که الگوی رفتاری نافرمان و لجبازی به مدت 6 ماه بصورت مستمر وجود داشته باشد.
نشانه های اختلال نافرمانی مقابله ای
در برخی مواقع لجبازی در کودک تنها در مقابل والدین نمایش داده می شود و در برابر دیگران رفتاری کاملا طبیعی دارد. کودکی که دارای اختلال نافرمانی است دارای نشانه های زیر است:
- روابط اجتماعی (روابط با همسالان و سایر بزرگسالان) به شدت آسیب می بیند و مختل می شود
- میزان تحمل کودک در برابر ناکامی پایین است
- به راحتی از کوره به در می رود و عصبانی می شود
- کودک اعتماد به نفس پایینی دارد
- خستگی و گرسنگی و سایر فشارهای روانی می تواند رفتارهای پرخاشگرانه و لجبازانه را در وی راه بیندازد
- در کل نمی توانند از قوانین تبعیت کنند
- در مقابل قوانین و مقررات واکنش مقابله ای از خود نشان می دهند
علت اختلال نافرمانی مقابله ای کودکان
قبل از اینکه به علت یا دلایل اختلال نافرمانی مقابله ای در کودکان بپزدازیم بهتر است اینکه را متذکر شویم که نافرمانی یا لجبازی در سنین 2 تا 3 سالگی و اوایل نوجوانی کاملا طبیعی و قسمتی از فرایند رشد کودک و نوجوان است؛ حال بپردازیم به علت لجبازی یا نافرمانی در کودکان. البته باید توجه کنید نافرمانی کودک اوتیسم با این اختلال نافرمانی متفاوت است. دلایل مختلفی را برای رفتار مقابله و نافرمانی کودک بیان کرده اند که در ادامه برخی از این دلایل ذکر می شود:
- ژنتیک: این اختلال ریشه وراثتی و ژنتیکی داشته باشد
- یادگیری: کودک نافرمان و لجباز از والدین خود آموخته است از طریق مشاهده ی رفتار آنها
- تحت فشار گذاشتن کودک از طریق گذاشتن قانون های سفت و سخت در خانه: سختگیری، ایراد گیری، وجود قوانین سخت و نامناسب ممکن است کودک را لجباز و نافرمان کند
- شرایط پرتنش خانوادگی
- آزمایش کردن خط قرمز های والدین: گاهی کودک با لجبازی و نافرمانی تلاش می کند میزان تحمل و خطوط قرمز پدر و مادر را تست می کند.
- علت دیگر نافرنانی کودکان می تواند بخاطر عدم رشد زبانی و ادراک ناققص از واقعیت ها و دنیای اطراف باشد
روش های مقابله و درمان نافرمانی و لجبازی در کودک
یک از شکایت های شایع والدین این است که کودک در جمع نافرمان است، یا اینکه کودک 7 (هفت ساله)، یا پنج ساله من لجبازی می کند و به حرف های من گوش نمی دهد، من چگونه با نافرمانی او مقابله کنم. برای درمان لجبازی کودکان می توانید اقدامات زیر را انجام دهید:
ریشه یابی و حل علت نافرمانی کودک
برای درمان نافرمانی کودک ابتدا باید علت آن بررسی و ریشه یابی شود. گاه با رفع علت مشکل لجبازی کودک هم برطرف می شود. به عنوان مثال پرخاشگری و داد زدن مداوم والدین یکی از علت های لجبازی در کودکان است، اگر پدر و مادر پرخاشگری خود را مدیریت کنند و بصورت آرام تری با کودک ارتباط برقرار کنند و احتمالا نافرمانی کودک هم از بین می رود و کم می شود.
با کودک خود وقت بیشتری بگذارید
برای اینکه کودک از والدین حرف شنوی و تبعیت داشته باشد، نیاز است روزانه اوقاتی را با کودک گذراند و حداقل روزی یکساعت با او بازی کنید. بازی با کودک باعث می شود والدین از نظر هیجانی ارتباطی خوبی با فرزند خود پیدا کنند و میزان تبعیت کودک را افزایش دهند.
تقویت رفتارهای مناسب
شکل دهی رفتار یکی دیگر از روش های مقابله با نافرمانی در کودک است، در این روش والدین کودک را زیر نظر دارند هنگامیکه رفتاری مناسب و نشانه ای از تبعیت می بینند کودک را بصورت روشن و مشخص تشویق می کنند.
در برابر لجبازی کودک با آرامش رفتار کنید
اگر می خواهید لجبازی کودک شما کم شود، خود شما باید آرامش خود را حفظ کنید و بدون عصبانیت و پرخاشگری با کودک برخورد کنید.
برای کودک خود الگو باشید
کودکان همیشه در حال یادگیری و آموزش هستند یکی از روش های آموزش آنها هم یادگیری مشاهده ای هست. والدین می تواند با انجام رفتارهای مناسب الگوی مناسبی برای رعایت قوانین باشند. بنابراین اگر می خواهیم کودک ما حرف گوش کن باشد و از قوانین ما تبعیت کند، والدین باید با رفتارهای مناسب خود الگوی خوبی برای آنها باشند.
مهارت کلامی کودک را افزایش دهید
افزایش مهارت کلامی نتیجه جز تنظیم بهتر هیجانات ندارد. گاهی نافرمانی و لجبازی کودک ناشی از هیجان های منفی است که کودک نمی تواند بدرستی آنها را برون سازی کند. با استفاده از مهارت کلامی می تواند به شیوه سازگارانه ای هیجانات خود را مدیریت کند.
قوانین را روشن و مطلق بیان کنید
قوانین را بصورت روشن و واضح برای کودک تعریف کنید، همچنین قوانین باید مطلق باشد و در مکان و زمان های مختلف ثبات داشته باشد. اگر قانون های بگذاریم که ثبات نداشته باشد و گاه کنیم و گاه نه، کودک بیشتر دچار ابهام و سردگمی میشود و این ابهام می تواند دلیلی بر نافرمانی کودک باشد.
به روانشناس کودک مشاوره بگیرید
زمان های پیش می آید که اختلال نافرمانی مقابله ای کودک آسیب زیادی به روند رشد و کارکردهای روزمره کودک می زند. در این زمان هست که نیاز است به روانشناس کودک مراجعه کنید.
استفاده از خدمات درمانی مرکز مشاوره کودک در اصفهان
برای درمان مناسب اختلال نافرمانی مقابله کودک نیاز است از مشاوره حرفه ای روانشناسی کودک بهره ببرید تا بهتر و مؤثرتر با این اختلال مقابله کنید. والدین عزیز اصفهانی می تواند با مراجعه به مرکز مشاوره کودک رویش واقع در خیابان آمادگاه، از خدمات مشاوره این مرکز استفاده کنند. برای ثبت نوبت یا مشاوره تلفنی با مرکز رویش کافیست با شماره 09134926851 تماس حاصل فرماید و پرسش های خود را بپرسید.
دیدگاه خود را ثبت کنید
میخواهید به بحث بپیوندید؟مشارکت رایگان.